“Η ασυδοσία του Τύπου, είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της ελευθερίας του…”
– Ελευθέριος Βενιζέλος, 31 Μαρτίου 1931
Η εφημερίδα «νέος Κήρυκας» αποτελεί την συνέχεια της ιστορικής εφημερίδας των Χανίων «Κήρυξ», η οποία εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1901, από τον εθνάρχη Ελευθέριο Βενιζέλο. Ο «νέος Κήρυκας» διαδέχθηκε τον «Κήρυξ» τον Ιούνιο του 2005 και σήμερα εκδίδεται από την εταιρεία «Περίγραμμα Α.Ε.», πρόεδρος της οποίας είναι ο Νικόλαος Ε. Μαρματάκης.
Περίοδος Α΄: 1901 – 1903
Η πολιτική εφημερίδα ”Κήρυξ” εκδόθηκε αρχικά από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, προκειμένου να υποστηρίξει τις θέσεις του και να αντιμετωπίσει τις κατηγορίες τις οποίες έχει εξαπολύσει εναντίον του, ο Πρίγκιπας Γεώργιος Ύπατος Αρμοστής της Κρήτης, αφού τον ίδιο χρόνο τον είχε απολύσει από Σύμβουλο επί της Δικαιοσύνης της Κρητικής Πολιτείας.
Στο κύριο άρθρο του πρώτου φύλλου με τίτλο «Αντί Προγράμματος» αναπτύσσει τις θέσεις του και δηλώνει ότι είναι: «[…] Απαρασαλεύτως αφωσιωμένος εις την εθνικήν ιδέαν και βαθύτατα πεπεισμένος, ότι μόνην ριζικήν λύσιν του κρητικού ζητήματος θ’ αποτελέση η προς την Ελλάδα ένωσις […]», με την πεποίθηση ότι«[…] παραδίδοντας Κρήτην ευημερούσα και ακμάζουσα και όχι χρεωκοπημένη και παράλυτο […]». (αρ. φ. 21).
Ο Εθνάρχης, Ελευθέριος Βενιζέλος, ιδρυτής του Κήρυκα
Το πρώτο φύλλο της εφημερίδας Κήρυξ, στις 7 Δεκεμβρίου 1901
Στα πρώτα πέντε βαρυσήμαντα άρθρα του με τίτλο ”Γεννηθήτω Φως” (Fiat Lux) εκθέτει την κατάσταση και απαντά στις κατηγορίες, ενώ δηλώνει ότι: «ο «Κήρυξ» διερμηνεύει τας πολιτικάς μου ιδέας». (Αρ. φ. 21)
”Εν Χανίοις, πολιτική εφημερίς, εκδιδομένη κατά Παρασκευήν” Κυκλοφόρησε από την Παρασκευή 7 Δεκεμβρίου 1901 (αρ. φ.1) μέχρι και την Παρασκευή 14 Μαρτίου 1903 (αρ. φ.55Β). Υπεύθυνος: Παρ. Κοτζαμπασάκης. Διευθυντής: Ι. Γ. Ηλιάκης. Εβδομαδιαία (Παρασκευή) τετρασέλιδη, διαστάσεων 52 Χ 34 εκ.
Χειρόγραφα των άρθρων αυτών γραμμένα στα γαλλικά, αλλά και άλλα δημοσιευμένα κείμενα με τίτλους όπως: «Οι αυλοκόλακες», «Μολών λαβέ, «Λάκκον ώρηξε», «Τα σύνταγμα», «Η Ελευθεροτυπία», κ.ά. έχουν ταυτιστεί με τα δημοσιευμένα αποδεικνύοντας τον πραγματικό συντάκτη τους.
Σελίδα από ιδιόχειρο κείμενο του Ελευθερίου Βενιζέλου, των περίφημων άρθρων του ”Γεννηθήτω Φως” ( Fiat Lux).
Αντίπαλη της εφημερίδα είναι η ”Πατρίς” στην οποία αρθρογραφεί ο ιδιαίτερος γραμματέας του πρίγκιπα Ανδρέας Παπαδιαμαντόπουλος. Ο δημοσιογραφικός αγώνας είναι σκληρός, εξοντωτικός. Δικαστικές διώξεις, ποινές και παύσεις σηματοδοτούν την εμφάνιση του Ελευθερίου Βενιζέλου στο δημοσιογραφικό ορίζοντα.
Η εφημερίδα του διακόπτει την κυκλοφορίας της, από 4 Απριλίου 1902 έως 31 Μαΐου 1902 (ποινή δίμηνης παύσης) και από 31 Ιανουαρίου 1903 ως τις αρχές Μαρτίου του ίδιου έτους (παύση ενός μηνός). Οριστική δε παύση, στις 14 Μαρτίου 1903 μαζί με την καταδίκη του Ελευθερίου Βενιζέλου «επί δημοσιογραφική εξυβρίσει» σε φυλάκιση 15 ημερών, την οποία και εξέτισε στις φυλακές του Ιτζεδίν.
Περίοδος Β΄: 1908 – 1935
Η εφημερίδα ”Κήρυξ” επανεκδίδεται το 1908.Και κατά την περίοδο αυτή ο ”Κήρυξ” αποτελεί το δημοσιογραφικό όργανο του κρητικού πολιτικού, του οποίου παραμένει βασικός συντάκτης. Ιδιόγραφα κείμενα του Ελευθερίου Βενιζέλου, άρθρα, σχόλια, ειδήσεις, αποτελούν ανεξάντλητη πηγή ιστορικών και πολιτικών πληροφοριών. Υπάρχουν πολλά ταυτισμένα χειρόγραφα του με δημοσιευμένα κείμενα (με εντυπωσιακές διορθώσεις και υποδείξεις προς το τυπογραφείο, όπως «στοιχεία των 10», ή «των 11» ή «στοιχεία μαύρα»).
Η εφημερίδα περιλαμβάνει πολλά ενδιαφέροντα θέματα: «Ο Δεσποτισμός και το Σύνταγμα του 1899», «Δέκα έτη Κρητικής Αυτονομίας», «Αι Αποζημιώσεις» κ.ά.
Στην εφημερίδα καταχωρούνται επίσης τα κοινοβουλευτικά νέα. Οι αγορεύσεις του αρχηγού της αντιπολιτεύσεως Ελευθερίου Βενιζέλου και όλα τα πρακτικά της Κρητικής Βουλής. Πολιτικές Ανταποκρίσεις, ελληνικών και ευρωπαϊκών εφημερίδων, τηλεγραφήματα κ.ά.
Εβδομαδιαία πολιτική εφημερίς. Διευθυντής και Συντάκτης: Κυριάκος Κ. Μητσοτάκης.(Ο νέος Ιδιοκτήτης και Διευθυντής είναι ο γιός της αδελφής του Βενιζέλου, Αικατερίνης Μητσοτάκη). Έτος Β΄. Κυριακή 27 Απριλίου 1908 αρ. φ. 56 έως 29 Μαΐου 1914 αρ. φ. 347 Διαστάσεων 52 Χ 34, 4/σέλιδη. Συνδρομαί προπληρωτέαι: Εσωτερικού Ετησία δρχ. 6. – Εξωτερικού δρχ. 8.Όπως υποστηρίζει ο Βενιζέλος «[…] όπου η εξουσία αφαιρεί τας ελευθερίας του λαού δια πραξικοπήματος, εκεί ανοίγεται πλέον η νόμιμη οδός των επαναστάσεων […]», έτσι ακολουθεί το κίνημα του Θερίσου, το 1905. Στο Θέρισο ο Βενιζέλος εξέδιδε δύο εφημερίδες: Το Θέρισο και την Επίσημον Εφημερίδα της Επαναστατικής Συνελεύσεως.
Το 1909, με την έκρηξη του ”στρατιωτικού κινήματος εν Ελλάδι”, από 18 Αυγούστου 1909 (αρ. φ. 122) μέχρι 10 Νοεμβρίου 1909 (αρ. φ. 134) δημοσιεύει βαρυσήμαντη σειρά (12) κύριων άρθρων χωρίς τίτλο απευθυνόμενα προς τον Στρατιωτικό Σύνδεσμο, «περί του πρακτέου». Ακολούθησε η πρόσκληση από τους Ηγέτες του Στρατιωτικού Συνδέσμου, η οποία άνοιξε και το δρόμο για την Ελλάδα.
Είναι φανερό ότι ο Βενιζέλος πίστευε ακράδαντα στον ρόλο του τύπου, γι’ αυτό και εφιστούσε την προσοχή των λειτουργών του στη διαχείρισή του: «Η ασυδοσία του Τύπου είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της ελευθερίας του» (Ελευθέριος Βενιζέλος, 31 Μαρτίου 1931).
Η έκδοση της εφημερίδας εξακολουθεί κανονικά και μετά την ανάληψη της Πρωθυπουργίας της Ελλάδας, το 1910. Μάλιστα, στις 14 Σεπτεμβρίου του 1910 σημειώνεται ότι:«Το Δικηγορικό γραφείο του Κυρ. Κ.. Μητσοτάκη και τα γραφεία του ”Κήρυκος” ευρίσκονται εις την εν Χαλέπα μεγάλην οικίαν του κ. Ελευθερίου Κ.. Βενιζέλου, ενώ από 10 Σεπτεμβρίου του 1912 το Δικηγορικό γραφείο του Κυρ. Κ. Μητσοτάκη και τα γραφεία του ”Κήρυκος” μεταφέρονται εις την οδό Ποττιέ πλησίον της πλατείας Σανδριβανίου».
Στις 11 Οκτωβρίου 1912 δημοσιεύεται ενδεικτική Δήλωσις «[…] διαρκούντος του πολέμου θα εκδίδεται κατά δεκαπενθήμερον και μετά την λήξιν αυτού θα αναπληρωθούν δι’ εκτάκτων φύλλων […]».
(Κατά τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912 – 1913, ο Κυριάκος Κ. Μητσοτάκης ηγείται εθελοντικής ομάδας στη Μακεδονία κοντά στον Βενιζέλο, συμπαραστάτης στον αγώνα, όπως και στο Θέρισο).
Ο Κυριάκος Κωνστ. Μητσοτάκης ανιψιός του Βενιζέλου, γυιός της αδελφής του Αικατερίνης, παρέλαβε την εφημερίδα από το Βενιζέλο και υπήρξε υπεύθυνος εκδότης και συντάκτης της, από την επανέκδοση της το 1908 μέχρι το κίνημα του 1935 οπότε και έκλεισε η εφημερίδα
Η εφημερίδα διαθέτει πλούσια ύλη, εκλεκτούς συνεργάτες (π.χ. Κωνσταντίνος Φούμης) και είναι εντυπωσιακό το ότι το 1912«Διαθέτει Γενικόν αντιπρόσωπον εις το Ιρκούτσκ της Σιβηρίας και την Απωτάτην Ανατολήν».
Η «Εφημερίς Φιλελευθέρων Αρχών» συνεχίζει πάντα την έκδοση της, εκδιδομένη καθ’ εκάστην πλην Δευτέρας. Διευθυντής και Συντάκτης: Κυριάκος Κ. Μητσοτάκης από 13 Νοεμβρίου 1916 (αρ. φ. 568) μέχρι 30 Αυγούστου 1917 (αρ. φ. 1059).
Το 1921 η εφημερίδα ευρίσκεται για κάποιο χρονικό διάστημα με Διευθυντή και Συντάκτη τον Αριστομένη Κ. Μητσοτάκη (αδελφό του Κυριάκου, επίσης δικηγόρος και πολιτικό) Έτος ΙΓ. Περίοδος Β΄ από 16 Ιουνίου 1921 αρ. φ. 1750. Διστάσεις 42 Χ 28 τιμή φύλλου λεπτά 20 (συμφώνως τω Νόμω). 4/σέλιδη.
Τα γραφεία της εφημερίδας ”Κήρυξ” στην σημερινή οδό Χάληδων.
Η Εφημερίδα συνεχίζει να εκδίδεταιμε Διευθυντή – Ιδιοκτήτη: Κυριάκο Κ. Μητσοτάκη ως το έτος ΚΗ 17 Μαρτίου 1935 (αρ. φ. 5088). Συνδρομαί προπληρωτέαι: Εσωτερικού Ετησία Δρχ. 6 – Εξωτερικού ετησία Δρχ. 8. Πάσα καταχώρησις απαραβάτως προπληρώνεται. Γραφεία παρά το Σανδριβάνι (σημερινή οδό Χάληδων) Αριθ. τηλ. 27 το φύλλον δρχ. 1.
Το κίνημα του 1935 βρίσκει το Βενιζέλο στα Χανιά. Στον Κήρυκα γράφει το τελευταίο του κείμενο. Στις 8 Μαρτίου 1935 (αρ. φ. 5085) με τίτλο: «Διάγγελμα του Κου Ελευθερίου Βενιζέλου προς τον Ελληνικόν Λαόν». Στις 17 Μαρτίου η εφημερίδα κλείνει οριστικά. Ακολουθούν χρόνια δημοσιογραφικής σιωπής λόγω του κινήματος του Μεταξά και της Γερμανικής Κατοχής. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης πεθαίνει το 1943.
Περίοδος Γ΄: 1945 – 1967
Ο ”Κηρυξ” επανεμφανίζεται στο Δημοσιογραφικό στερέωμα μετά την απελευθέρωση, το 1945. Αρχικά, «Διευθύνεται υπό επιτροπής». Όμως διευθυντής και ιδιοκτήτης είναι ο γιός του Κυριάκου Μητσοτάκη και υποψήφιος Βουλευτής Χανίων, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης.
Ο πρώην πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ανέλαβε τον “Κήρυξ” στην περίοδο μετά την απελευθέρωση, όταν ήταν ακόμη υποψήφιος βουλευτής Χανίων. Το πρώτο ενυπόγραφο άρθρο του, δημοσιεύεται στις 27 Νοεμβρίου 1945.
Εκδίδεται συνεχώς από τις 17 Νοεμβρίου 1945 (αρ. φ. 1) μέχρι τις 20 Απριλίου 1967 (αρ. φ. 6.512), οπότε και πάλι με το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών, διακόπτεται και πάλι η έκδοση του.
Στο διάστημα αυτό, από το 1945 μέχρι το 1967, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης με μια δυνατή δημοσιογραφική ομάδα, το Φώντα Χατζηγρηγόρη, το φιλόλογο Μιχάλη Μποτωνάκη, τον Θρασύβουλο Σπαντιδάκη (Κρίτωνα), και εκλεκτούς συνεργάτες όπως: ο καθηγητής Νικ. Τωμαδάκης, ο δικηγόρος Μιχ. Παπαγιανάκης, οι δημοσιογράφοι Νίκος Αγγελής, Ι. Μανωλικάκης κ.ά, υπηρετούν τη νομιμότητα και δίδουν καθημερινά τους καλύτερους δημοσιογραφικούς και πολιτικούς αγώνες για τον τόπο.
Πρωτοσέλιδο του Κήρυκα, στις 14 Οκτωβρίου 1951. Οι σελίδες του την εποχή αυτή, φιλοξενούν άρθρα του Σοφοκλή Ελ. Βενιζέλου
Το πρώτο ενυπόγραφο άρθρο του Κωνστ. Κ. Μητσοτάκη στις 27 Νοεμβρίου 1945 «Περί Τρομοκρατίας», σηματοδοτεί τον αγώνα τους για την αποφυγή και την αντιμετώπιση του εμφυλίου στην Κρήτη. Πολιτικές θέσεις, (Άρθρα του Σοφ. Βενιζέλου), Ειδήσεις, Σχόλια, Κοινωνικές στήλες, ενδιαφέροντα τοπικά θέματα κ.ά. αποτελούν την ύλη της ημερήσιας εφημερίδας.
Περίοδος Δ΄ 1974 – 2005
Ο Κήρυξ επανεκδίδεται με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας από τις 19 Σεπτεμβρίου 1974 (αρ. φ. 1) μέχρι 19 Ιουνίου 2005 (αρ. τελευταίου φύλλου 9.282). Διαστάσεις: 40Χ60 6σελιδη ή 8σέλιδη. Με εκλεκτούς συνεργάτες, το Μιχάλη Μποτωνάκη, ο οποίος παρέμεινε αρθρογράφος της εφημερίδας από τη μετακατοχική της έκδοση, μέχρι το τέλος της ζωής του το 1996, τον Πέτρο Χατζιδάκη, το Μιχάλη Ξανθουδάκη, τον Ανέστη Μακριδάκη, το Γιώργο Ζακυνθινάκη, τον Ζαχάρη Τζουγκαράκη, το Νίκο Ψυλάκη, και μια πλειάδα άλλων εκλεκτών συνεργατών.
Σύγχρονο λογότυπο της εφημερίδας Κήρυξ, στα τέλη της δεκαετίας του ΄90
Κατά το μεταβατικό διάστημα από τον παλιό στο νέο τίτλο, το πρωτοσέλιδο φιλοξενούσε και τα δύο λογότυπα, όπως προέβλεπε η σχετική νομοθεσία
Πολύτιμος συνεργάτης και θερμός υποστηρικτής της μετακατοχικής και μεταδικτατορικής περιόδου της εφημερίδας, υπήρξε ο γιατρός Λευτέρης Κυριάκου Μητσοτάκης, (αδελφός του Κωνσταντίνου). Με πολλαπλή προσφορά στην εφημερίδα και τον τόπο, στήριζε τον ”Κήρυκα” με βαθύ σεβασμό στην οικογενειακή παράδοση και την πατρική κληρονομιά.
Μέχρι το 1984 υπεύθυνος ήταν ο Γιάννης Παραδομενάκης. Από το 1984 μέχρι το 2004 εκδότης και διευθυντής διετέλεσε ο Στέλιος Γ. Νικηφοράκης, ο οποίος παραιτήθηκε από τη θέση του λόγω της εκλογής του ως βουλευτής της Ν.Δ. στις εκλογές του 2004.
Ο σημερινός βουλευτής Χανίων της Ν.Δ. Στέλιος Νικηφοράκης, διετέλεσε εκδότης και διευθυντής του “Κήρυξ” από το 1984 μέχρι το Μάρτιο του 2004, οπότε και παραιτήθηκε, όταν εξελέγη στο Ελληνικό κοινοβούλιο, λόγω του επαγγελματικού ασυμβιβάστου.
Το 1987 πέρασε στο μικρό σχήμα, ενώ από το 1992, εκδίδεται σε σύγχρονες ιδιόκτητες εγκαταστάσεις, με κυλινδρικό πιεστήριο και σύγχρονη υλικοτεχνική υποδομή. Σε όλη τη μακρά περίοδο της πολυτάραχης ζωής του ο “Κήρυξ”, υπηρέτησε με πίστη και συνέπεια τις υψηλές αρχές της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας. Ιδεολογικό του πιστεύω ήταν και είναι ο Φιλελευθερισμός, τον οποίο υπηρέτησε και για τον οποίο αγωνίσθηκε ο Ελευθέριος Βενιζέλος.
”Εν Χανίοις, πολιτική εφημερίς, εκδιδομένη κατά Παρασκευήν” Κυκλοφόρησε από την Παρασκευή 7 Δεκεμβρίου 1901 (αρ. φ.1) μέχρι και την Παρασκευή 14 Μαρτίου 1903 (αρ. φ.55Β). Υπεύθυνος: Παρ. Κοτζαμπασάκης. Διευθυντής: Ι. Γ. Ηλιάκης. Εβδομαδιαία (Παρασκευή) τετρασέλιδη, διαστάσεων 52 Χ 34 εκ.
Η έκδοση της εφημερίδας εξακολουθεί κανονικά και μετά την ανάληψη της Πρωθυπουργίας της Ελλάδας, το 1910. Μάλιστα, στις 14 Σεπτεμβρίου του 1910 σημειώνεται ότι:«Το Δικηγορικό γραφείο του Κυρ. Κ.. Μητσοτάκη και τα γραφεία του ”Κήρυκος” ευρίσκονται εις την εν Χαλέπα μεγάλην οικίαν του κ. Ελευθερίου Κ.. Βενιζέλου, ενώ από 10 Σεπτεμβρίου του 1912 το Δικηγορικό γραφείο του Κυρ. Κ. Μητσοτάκη και τα γραφεία του ”Κήρυκος” μεταφέρονται εις την οδό Ποττιέ πλησίον της πλατείας Σανδριβανίου».
Ο ”Κηρυξ” επανεμφανίζεται στο Δημοσιογραφικό στερέωμα μετά την απελευθέρωση, το 1945. Αρχικά, «Διευθύνεται υπό επιτροπής». Όμως διευθυντής και ιδιοκτήτης είναι ο γιός του Κυριάκου Μητσοτάκη και υποψήφιος Βουλευτής Χανίων, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης.
Μέχρι το 1984 υπεύθυνος ήταν ο Γιάννης Παραδομενάκης. Από το 1984 μέχρι το 2004 εκδότης και διευθυντής διετέλεσε ο Στέλιος Γ. Νικηφοράκης, ο οποίος παραιτήθηκε από τη θέση του λόγω της εκλογής του ως βουλευτής της Ν.Δ. στις εκλογές του 2004.